📘 Książka o Edukacji Domowej - Czas na ED - już w sprzedaży 🚨
Trening koncentracji dzieci w 5 prostych krokach
Koncentracja to jedna z najważniejszych umiejętności, jaką możemy podarować dziecku. W świecie pełnym bodźców dzieciom trudno jest utrzymać uwagę na jednej czynności. Dlatego trening koncentracji staje się dziś nie tylko pomocny, ale wręcz konieczny. Dobra wiadomość? Wystarczy kilka prostych kroków, by wspierać dziecko w nauce skupienia – i nie trzeba do tego drogich kursów czy skomplikowanych metod. „Balans między strukturą a elastycznością to proces”. To zdanie można odnieść także do pracy nad koncentracją – tu też potrzebna jest równowaga.
Spis treści
- Wprowadzenie do treningu koncentracji
- Krok 1: Stwórz środowisko sprzyjające skupieniu
- Krok 2: Wybieraj aktywności dopasowane do dziecka
- Krok 3: Wprowadzaj krótkie sesje skupienia
- Krok 4: Używaj ruchu i zmysłów
- Krok 5: Rozmawiaj o procesie, nie tylko efekcie
- Dlaczego warto zacząć już dziś
Wprowadzenie do treningu koncentracji
Małe dzieci uczą się jej przez zabawę, eksplorację i codzienne doświadczenia. Problem w tym, że współczesny świat nie sprzyja temu procesowi. Ekrany, nadmiar informacji, hałas – to wszystko utrudnia skupienie, dlatego tak ważny jest trening koncentracji.
Maria Montessori podkreślała znaczenie aktywności dziecka w procesie uczenia się. Jak czytamy w artykule „Pedagogika Montessori – ciągle aktualne wyzwanie” – „Warto poszukiwać takich rozwiązań, które stworzą dzieciom i młodzieży możliwość rozwoju na miarę ich możliwości” (Źródło: „Pedagogika Montessori – ciągle aktualne wyzwanie”, Anna Wójcik). Trening koncentracji jest właśnie takim rozwiązaniem – pomaga dziecku ćwiczyć uwagę w tempie i formie dostosowanej do jego potrzeb.
Krok 1: Stwórz środowisko sprzyjające skupieniu
Pierwszym krokiem jest otoczenie. Dziecko potrzebuje miejsca, w którym może spokojnie pracować. Może to być kącik w pokoju, stół w kuchni czy nawet dywan w salonie – ważne, by było to miejsce wolne od nadmiernych bodźców.
W edukacji domowej rodzic ma tę przewagę, że może dowolnie kształtować przestrzeń. „Harmonogram dnia w edukacji domowej nie musi być sztywny, ale warto zapewnić stałe ramy” (Źródło: „Czas na ED”). Te ramy to również organizacja miejsca pracy – stałe elementy, brak chaosu i przewidywalność.
O tym, jak łączyć pracę na etacie z ED możesz przeczytać we wpisie: https://powiedzmimamo.pl/blog/edukacja-domowa-a-praca-na-etacie/
Krok 2: Wybieraj aktywności dopasowane do dziecka
Nie ma jednego uniwersalnego zestawu ćwiczeń na koncentrację. Jedno dziecko skupi się przy układaniu puzzli, inne przy obserwacji owadów w ogrodzie. Kluczem jest dobranie zadań tak, by były nieco powyżej aktualnych możliwości dziecka, ale nie za trudne.
Peter Gray, autor książki „Wolne dzieci”, przypomina: „Dzieci przychodzą na świat z ogromnym pragnieniem nauki, mają genetycznie zaprogramowany instynkt zdobywania wiedzy i umiejętności” (Źródło: „Wolne dzieci”, Peter Gray). To znaczy, że najlepsze ćwiczenia koncentracji to te, które wynikają z naturalnej ciekawości dziecka.
Krok 3: Wprowadzaj krótkie sesje skupienia
Długie godziny „ćwiczeń” nie mają sensu, szczególnie u młodszych dzieci. Lepiej zacząć od 5–10 minut i stopniowo wydłużać czas. Ważne, by sesje były regularne – codziennie, o podobnej porze.
W Akademii Dobrej Edukacji stosuje się podejście personalizacji pracy z uczniem. Jak opisują Anna Florek i Katarzyna Hall: „Cele i wymagania są ustalane indywidualnie, a od każdego ucznia oczekiwany jest istotny postęp” (Źródło: „PTDE 2018 – Jak zmienić motywację zewnętrzną w wewnętrzną?”, Anna Florek, Katarzyna Hall). W treningu koncentracji to znaczy, że nie chodzi o porównywanie z innymi, lecz o własny rozwój dziecka.
Krok 4: Używaj ruchu i zmysłów
Koncentracja to nie tylko siedzenie przy biurku. Wiele dzieci lepiej skupia się, gdy może się poruszać. Zabawy sensoryczne, ćwiczenia z piłką, chodzenie po linie ułożonej na podłodze – to wszystko ćwiczy zarówno ciało, jak i uwagę.
Montessori zwracała uwagę na rolę zmysłów w procesie nauki. Odpowiednio dobrane materiały – faktury, kolory, kształty – stymulują mózg i pomagają utrzymać uwagę. W edukacji domowej można to łatwo wprowadzić: od gotowania (dotyk, zapach, smak) po prace plastyczne (wzrok, dotyk).
Krok 5: Rozmawiaj o procesie, nie tylko efekcie
Najważniejsze, by dziecko rozumiało, że koncentracja to umiejętność, którą można ćwiczyć. Chwal nie tylko za wynik, ale też za wysiłek włożony w zadanie.
Alfie Kohn, autor książki „Wychowanie bez kar i nagród”, zauważa: „Nasze starania, by dzieci robiły to, co im nakazujemy, mogą kolidować z innymi, ambitniejszymi celami” (Źródło: „Wychowanie bez kar i nagród”, Alfie Kohn). W kontekście koncentracji oznacza to, że zamiast naciskać na perfekcję, lepiej wspierać proces uczenia się wytrwałości i skupienia.
Dlaczego warto zacząć już dziś
Trening koncentracji to inwestycja w przyszłość dziecka. Pomaga w nauce, w rozwijaniu pasji, w codziennym życiu. W edukacji domowej można go prowadzić w sposób naturalny, łącząc z codziennymi aktywnościami.
Jak pisze Peter Gray: „Szkoła uczy dzieci przede wszystkim i najskuteczniej jednej rzeczy: że uczenie się to praca, której należy unikać” (Źródło: „Wolne dzieci”, Peter Gray). Domowe ćwiczenia koncentracji pozwalają odwrócić ten schemat – uczą, że skupienie może być przyjemne, a nauka fascynująca.
Dając dziecku przestrzeń, czas i wsparcie, możemy pomóc mu rozwijać jedną z kluczowych umiejętności w życiu. Wystarczy pięć prostych kroków – i chęć, by podążać za jego naturalną ciekawością.